Verenigingsleven in Amstelveen floreert dankzij vrijwilligers, maar zijn die in de toekomst genoeg voor handen?

AMSTELVEEN Het Amstelveense verenigingsleven staat er goed voor. Maar het systeem piept en kraakt. Na negentien artikelen over het verenigingsleven is het tijd om de balans op te maken. Hoe ziet de toekomst voor Amstelveense verenigingen eruit?

Door: Naomi Heidinga

In de afgelopen maanden heb ik een groot aantal verenigingen bezocht. Van aquariumvereniging tot toneelvereniging, van korfbalvereniging tot bridgeclub. Ze kennen allemaal hun eigen uitdagingen, al zijn er ook overeenkomsten. Ik bezocht verenigingen die al jaren meedraaien, zoals Sporting Martinus en RODA’23, maar ook verenigingen die nog niet zolang geleden het levenslicht zagen, zoals de Amstelschutters. Bij verenigingen met een omvang van Sporting Martinus en RODA’23 kun je tegenwoordig bijna spreken van een bedrijf. Die grootte maakt het overigens vaak wel makkelijker: binnen de gelederen van de vereniging zijn er mensen met verschillende expertises waar je gebruik van kan maken. Ook heb je sneller een plek aan tafel, bijvoorbeeld bij de politiek. Voor kleinere verenigingen is het lastiger om het werk gedaan te krijgen. Hoe groot of klein ook, hoe ‘oud’ of jong: voor alle verenigingen geldt dat ze van meerwaarde voor hun leden. Ze zorgen voor verbinding, plezier, en geven leden de kans om met hun passie bezig te zijn. Ze leveren een bijdrage aan de mentale en fysieke gezondheid van inwoners. Dat maakt het belang van verenigingen voor Amstelveen duidelijk. Ze zijn onmisbaar.

VRIJWILLIGERS VINDEN

En toch is het voor veel verenigingen tegenwoordig lastig om voldoende vrijwilligers te vinden. Dat geldt men name voor bestuursfuncties. Sommige verenigingen kiezen daarom voor een vrijwilligersbijdrage bovenop het lidmaatschap. Deze bijdrage wordt teruggestort wanneer men zich een bepaald aantal uur inzet voor de vereniging. Op deze wijze wordt het vrijwilligerswerk van bovenaf opgelegd. Dat is niet bij alle verenigingen nodig. Zo lukt het aantal verenigingen zelfs om jongeren voor een bestuursfunctie te interesseren. Een mooi voorbeeld is Danny ten Veen (24 jaar), secretaris bij vv Amstelveen Heemraad. Hij is niet de enige twintiger in het bestuur. Hij noemt het bestuurswerk leuk en leerzaam. En, niet onbelangrijk, hij voelt zich gewaardeerd voor zijn inzet. Volgens Jonathan van der Horst, bestuurslid bij Korfbalvereniging Amstelveen, is het belangrijk om taken op tijd over te dragen aan de volgende generatie. Eerde de Swart, directeur van vrijwilligerscentrale Amstelland, gaf aan dat het voor verenigingen belangrijk is om te weten wat vrijwilligers drijft. Wanneer mensen persoonlijk worden gevraagd voor een functie, zeggen ze eerder ‘ja’. De Swart gaf ook als tip om te denken aan ‘nieuwe bronnen’ om uit te putten, zoals internationals. 

INTERNATIONALS

Amstelveen is rijk aan internationals. Inmiddels maken ze zo’n 23 procent van de bevolking uit. Allemaal potentiële nieuwe leden. Burgemeester Tjapko Poppens adviseerde verenigingen om na te denken over hoe ze deze nieuwe Amstelveners kunnen bereiken. Een aantal verenigingen is hier al mee bezig, en biedt informatie ook aan in het Engels. Bij hockeyclub MHC is zelfs de informatie voor de vrijwilligers achter de bar in het Engels beschikbaar. Bij veel verenigingen is en blijft de voertaal Nederlands. Dat helpt kinderen van expats bij het leren van de Nederlandse taal, maar kan ook een drempel vormen voor het aangaan van vriendschappen. Voetbalvereniging NFC is de meest internationale club van Amstelveen. De expats zijn zelfs de redding geweest van de vereniging. Internationale leden vertelden dat ze zich niet altijd welkom voelden bij andere clubs. “Internationals zijn hier samen, we delen dezelfde ervaring: we zijn weg van huis. Dat schept een band. Bij andere clubs is daar minder begrip voor,” aldus één van de leden. NFC staat er nu weer goed voor, maar de continuïteit blijft een aandachtspunt. Wat als over vijf jaar veel van de expats die nu lid of vrijwilliger zijn, gaan verhuizen? Voor veel internationals is het verenigingsleven en vrijwilligerswerk geen vanzelfsprekendheid. Dat vraagt aandacht en uitleg. Anderzijds vraagt het van verenigingen dat zij internationals die de handschoen willen oppakken, wel een kans moeten geven. 

(Tekst gaat door onder de foto)

Een van de jonkies onder de Amstelveense verenigingen: de Amstelschutters. - Naomi Heidinga

RUIMTE IS BEPERKT

De ruimte is beperkt in Amstelveen. Dat betekent dat locaties onder druk staan, de woningnood is hoog. De komende jaren worden geen sportvelden opgeofferd voor woningbouw. Wel is het aan sportverenigingen om zo goed mogelijk gebruik te maken van hun accommodaties. Laat zien dat je er bent, aldus wethouder Sport, Herbert Raat. Voor nieuwe verenigingen is het niet zo makkelijk om een geschikte plek te vinden, leerden we van de Amstelschutters. En voor bestaande verenigingen leidt de druk op accommodaties soms tot wachtlijsten en nee-verkoop. Als de bevolking van Amstelveen verder groeit zal ook ruimte moeten worden gemaakt voor verenigingen. Of nog meer worden ingezet op flexibel gebruik van bestaande accommodaties. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij scholen. De gymzalen worden zo ingericht dat sportverenigingen er ook gebruik van kunnen maken. Bij nieuwbouwprojecten is het wel belangrijk dat sportverenigingen tijdig aan tafel zitten. In het verleden schoven zij wel eens te laat aan, waardoor geen rekening werd gehouden met de wensen van de sportverenigingen. Gelukkig heeft men daar van geleerd. Nieuwbouwtrajecten kosten echter veel tijd, tussen papier en werkelijkheid zitten soms jaren. In de tussentijd is het voor sommige clubs behelpen. Met oplossingen als de tijdelijke blaashal kunnen tekorten tijdelijk worden opgevangen. 

JONGEREN

Lang niet iedereen die voor corona sportte, is na corona teruggekeerd. Vooral jongeren zijn afgehaakt. Uit het rapport ‘Zo sport NL’ van NOC*NSF blijkt dat de sportdeelname het sterkst achterblijft in de leeftijdsgroep tussen 13 en 18 jaar en in de groep lager - en middelbaar opgeleiden. Dit geldt zowel voor het sporten in verenigingsverband als individueel. Niet alle Amstelveense verenigingen herkennen zich in dit beeld; bij hockeyvereniging Myra zien ze over de afgelopen vijf jaar juist een groei van het aantal leden in de leeftijd van tien tot en met achttien jaar. Jongeren die stoppen als ze de tienerleeftijd bereiken, dat is echter niets nieuws onder de zon. Voor verenigingen is het wel zuur als deze groep definitief afhaakt: daardoor wordt het lastiger om voldoende jeugdtrainers en scheidsrechters te vinden. Kijk naar wat jongeren zelf willen en geef ze een stem, zijn adviezen van NOC*NSF.

ANDERE VORMEN

De samenleving verandert. Deelnemen aan het verenigingsleven is minder vanzelfsprekend geworden. Men heeft minder tijd en wil zich niet vastleggen. Voor verenigingen is het zaak om op deze veranderende wensen in te springen. Dat is lastig, want met de ene week twaalf spelers en het weekend erop vijf kun je geen competitie spelen. Toch kijken verenigingen wel naar nieuwe vormen, die passen bij het haastige leven van nu. Een voorbeeld is trimhockey, waarbij je één keer per week traint en niet ieder weekend een wedstrijd speelt. Er wordt getraind en gespeeld in wisselende samenstellingen. Zo blijft een bepaalde doelgroep voor de club behouden, maar het heeft ook nadelen. De binding met teamleden en de vereniging wordt minder. Bovendien gaan de inkomsten voor de vereniging omlaag, omdat men minder contributie kan vragen.

UIT DE TIJD

Doen de waterpoloërs het goed op een internationaal toernooi, dan neemt het aantal aanmeldingen bij De Snippen toe. En zo geldt dat ook voor andere sporten. Hetzelfde zie je terug bij culturele en muziekverenigingen. Voor de samba-afdeling van de Slagwerkgroep Bovenkerk is veel belangstelling, terwijl de traditionele slagwerkgroep weinig nieuwe aanwas krijgt. Musicalvereniging OVA doet het goed, maar theatergroep TOBO kan wel wat verjonging gebruiken. Het succes van de één en de strijd van de ander is niet altijd even makkelijk te verklaren. Soms moet je mazzel hebben als vereniging, is jouw discipline ‘in’ of krijgt het veel aandacht. Je zult echter ook zelf de boer op moeten en kritisch moeten kijken naar het eigen imago. Wil je jongere leden trekken? Kijk dan naar wat zij belangrijk vinden. In sommige gevallen zul je drempels moeten verlagen. Dat doet de bridgebond bijvoorbeeld met Kwikbridge, een simpelere spelvorm. Daarmee krijgen spelers de beginselen mee voor het ‘echte’ bridge, in de hoop ze te interesseren voor het spel. Het scholen van belangstellenden kan ook. Biljartverenigingen hebben samen met Park Startbaan samen een biljartschool opgericht. De hoop is dat de leerlingen doorstromen naar één van de verenigingen.

(Tekst gaat door onder de foto)

Een fusie kan goed uitpakken, zoals bij Sporting Martinus. Al wordt de historie van de club niet vergeten. - Foto: Naomi Heidinga.

SAMENWERKEN

Verenigingen staan voor vele uitdagingen. Door samen te werken met andere verenigingen en organisaties kunnen ze deze het hoofd bieden. Zonder samenwerking zullen in de komende jaren verenigingen verdwijnen. Zeker wanneer het niet lukt om voldoende vrijwilligers te vinden, of alternatieve inkomstenbronnen. Dat vraagt wel wat van verenigingen, die soms huiverig zijn om de samenwerking aan te gaan met anderen. Over de samenwerking met de gemeente zijn de meeste verenigingen positief, al voelen ze zich niet allemaal gezien. Over eventuele strubbelingen of verschillen van inzicht met de gemeente of AmstelveenSport zijn veel verenigingen terughoudend. Hetzelfde geldt voor wachtlijsten, incidenten en een gebrek aan leden. Begrijpelijk vanuit het oogpunt van de verenigingen, maar door de zaken toe te dekken worden zij niet opgelost, enkel uit het zicht onttrokken. En dan komt een oplossing wellicht te laat. Samenwerking wordt vanuit de gemeente gestimuleerd, met het Verenigingscafé voor sportverenigingen en het Lokaal Sportakkoord. Hetzelfde geldt voor het je als vereniging inzetten voor de maatschappij. De vraag is daarbij wel: hoeveel kun je op dit vlak verwachten van een organisatie die uit vrijwilligers bestaat?

De serie ‘Verenigingsleven’ kwam tot stand dankzij het Mediafonds.

Dit was het laatste verhaal in deze serie. Lees ook de andere verhalen uit deze rubriek over het Verenigingsleven.